Als je momenteel door het Bentwoud gaat, kom je bijna niet om ze heen, de torenvalken! Boven de gemaaide velden zie je dit elegante valkje stil hangen in de lucht, speurend naar de muizen, die na het maaien van het gras extra goed zichtbaar zijn. Als je gelukt hebt, zie je er zomaar 5 in 1 kijkerbeeld! Met hun prachtige warmbruine verenkleed met zwarte vleugelpunten en een prachtige slanke en lange staart kun je ze niet snel verwarren met de andere roofvogels uit het gebied.

Cultuurvolgers

Momenteel is de torenvalk een van de meest algemene roofvogels van Nederland, en is hij niet meer weg te denken uit ons landschap. Toch is het niet geheel van zelfsprekend dat deze vogels hier zitten, en is het dankzij ons, de mens, dat deze fraaie valken hier voorkomen. Van oorsprong is de torenvalk namelijk een rotsbewoner, die zijn nest maakt op rotsrichels. Dankzij onze vele kerktorens die we hier hebben wisten de torenvalken uiteindelijk ook een geschikte broedplaats te vinden in dit vlakke land. Nu weten we dus ook meteen waar de naam vandaan komt. Helaas kreeg men in de kerktorens veel te veel last van duiven, waardoor de torens dichtgemaakt werden. Een probleem voor de torenvalken. Gelukkig hebben we overal in het land torenvalken nestkasten geplaatst. Hierdoor konden de vogels mooi overschakelen op een geschikt alternatief. In het Bentwoud staan ook 2 van deze kasten. In beide kasten is in 2023 een prachtig nest met jonge torenvalken grootgebracht!

Bidden voor het eten

Volwassen torenvalken zijn behendige rovers. Hun favoriete prooi is een lekkere dikke veldmuis. Maar, ook van vogels en insecten zijn ze niet vies. Dat torenvalken in het verleden veel in kerktorens hebben genesteld is nog terug te zien, ze jagen namelijk door te ‘bidden’ voor het eten. Nu moet je niet denken dat ze in de lucht netjes het ‘Onze Vader’ bidden. Het gaat hier om een hele andere tactiek. Torenvalken hangen tijdens het jagen namelijk stil in de lucht. Dit doen ze door als een malle tegen de wind in te flappen. Het lijfje is dus volop in beweging, maar de kop hangt stil, en speurt het veld af op prooien. In het Engels noem je deze manier van jagen ‘preying’, wat is afgeleid van ‘prooiend’, omdat de vogels achter hun prooi aan jagen. Nu betekend praying (met een ‘a’ dus) in het Nederlands ‘bidden’. Eigenlijk is de term ‘bidden’ die we aan deze manier van jagen geven dus niets meer dan een foutje in het vertalen.

Lichtgevende muizenpis

Torenvalken bezitten over een extra skill die wij niet hebben. Ze zien namelijk uv-licht. Dit komt ze erg goed van pas! Muizen zijn namelijk zo incontinent als maar kan. Ze houden hun pis niet op, maar druppen gewoon de hele dag vrolijk door. Wat de muizen waarschijnlijk niet weten is dat hun urine ultraviolet oplicht. Op deze manier laten ze voor de torenvalken een spoor achter die regelrecht naar de dader leidt. Door biddend in de lucht te hangen, speuren de torenvalken deze urinesporen af. Hebben ze een muis in beeld, laten ze zich met een noodgang vallen, en klappen ze met geluk boven op de muis. Soms zie je ook dat de torenvalk op grote hoogte begint, en als hij een spoor op het oog heeft telkens iets afzakt, net zolang tot dat de dader in beeld is.

Torrenvalken

Het mag duidelijk zijn, torenvalken zijn uitmuntende jagers! Maar, deze technieken vragen om de nodige oefeningen. Jonge torenvalken zijn vaak nog een beetje onhandig, en mogen op het gebied van motoriek echt nog wel even wat verder ontwikkelen. Het vangen van een muis is dan vaak nog wat te hoog gegrepen. Gelukkig hebben ze een ander alternatief, het worden torrenvalken! Al lopend gaan ze opzoek naar torretjes en andere insecten. Hebben ze er 1 in het vizier, dan hollen ze er snel achteraan. Als ze eenmaal een torretje hebben, zijn ze zo trots als een pauw. Snel spreiden ze hun vleugels om de prooi heen, om er zeker van te zijn dat geen enkele kaper het lef zal hebben om zijn vers gevangen prooi van hem af te pakken!

Rustmomenten

Torenvalken kennen hun prooien goed. Zo hebben veldmuizen een eigen ritme. Om de 2-3 uur komen ze boven de grond om voedsel te zoeken. De torenvalken kennen dit ritme, en weten hierdoor wanneer ze aan het werk moeten. Dit voorkomt zo dat ze zinloos op jacht zijn op momenten dat de muizen toch niet boven de grond komen. Zo hebben ze zelf ook mooi even wat momentjes waarop ze hun rust kunnen pakken.

Zelf torenvalken zien

Torenvalken kun je jaarrond tegenkomen in Nederland. Onze eigen vogels blijven meestal hangen, en in de winter krijgen ze bezoek van Noordelijke soortgenoten. Je vindt ze met name boven graslanden en langs wegbermen. Het best kan je eropuit gaan met mooi weer.